منظور از نقش، وظایف و مسئولیت‌هایی است که زن و شوهر در زندگی خانوادگی بر‌عهده دارند. جایگاه عبارت است از مقام و شأنی که هر یک از دو همسر در زندگی مشترک دارند. نقش و جایگاه لازم و ملزوم یکدیگرند و هر یک در ارتباط با دیگری است. ما برای این که بتوانیم از موقعیت متناسب و مورد نیاز خود در خانواده برخوردار باشیم باید وظایف و مسئولیت‌هایمان را بشناسیم و به آن‌ها عمل کنیم و در مقابل، وقتی با وظیفه شناسی زندگی خانوادگی را ادامه می‌دهیم، باید آن‌طور که شایسته ماست مورد احترام و تکریم قرار گیریم.
دو ویژگی که برای برخورداری زن و شوهر از جایگاه مناسب اهمیت دارد:
1- احساس ارزشمندی و احترام.
2- در نظر داشتن تفاوت‌ها.
ارزشمندی و احترام حالتی است که هم زن و شوهر بایستی در خویشتن احساس کنند و هم آن‌را در وجود دیگری بپذیرند و رعایت نمایند. احساس ارزش و عزت نفس تا حدودی ناشی از نحوه تربیت گذشته و خصوصیات شخصیتی زوج‌های جوان است و بستگی به این دارد که پدر و مادر و خانواده هر یک از آن‌ها با وی چگونه رفتار کرده‌اند و آیا زمینه‌های ایجاد چنین احساس را در وجود او فراهم کرده‌اند یا خیر. این احساس می‌تواند تا حدی در زندگی زناشویی به‌دست آید یا تقویت شود. زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر احترام، صمیمیت و اعتماد داشته باشند و در مواردی که اختلاف نظری بین آنان پیش می‌آید، حفظ احترام و ارزش همسر سر‌لوحه رفتارها و برخوردهای آنان باشد.
تفاوت‌های فیزیکی و روانی بین زن و شوهر نیز باید در روابط خانوادگی رعایت شود. هر چند این تفاوت‌ها نباید مساوات و عدالت بین زن و شوهر را تحت الشعاع قرار دهد، لیکن باید باعث تفاوت‌هایی در مسئولیت‌ها و انتظارات هر کدام نسبت به دیگری گردد. ازدواج امری است که برای زن و مرد به‌عنوان یک نیاز مشابه فطری است. لیکن در زندگی مشترک، هر کدام از این دو بایستی تفاوت‌های خود را با دیگری مد نظر داشته باشد. وضع مطلوب یک زندگی مشترک آن است که هم زن و هم شوهر احساس خوشایندی از این زندگی داشته باشند و در عین حال هر یک از آنان خود را در جایگاه کاملاً مساوی با همسرش حس نکند و بر حسب نیازها و احساس‌های خاص خود (بر حسب جنسیت) از طرف همسرش با او رفتار نماید.
برای آنکه در زندگی زناشویی، هم شأن و احترام زن و شوهر حفظ شود و هم بر حسب تفاوت‌ها و تشابهات، روابط معقول و متعادلی بین آنان به‌وجود آید، بایستی هر یک از آن‌ها نقش‌ها و وظایف خود را بشناسد و به آن‌ها عمل کند. نقش‌هایی که در اینجا از آن‌ها صحبت می‌کنیم به سه گروه عمده قابل دسته‌بندی است:
1- نقش‌های مشترک زن و شوهر.
2- نقش‌هایی که برای شوهر در اولویت است یا خاص اوست.
3- نقش‌هایی که برای زن در اولویت است یا خاص اوست.
گردآورنده: احمد حکیم